nieuw onderwijs Praktijkschool Focus 

In schooljaar 2025-2026 maakt Praktijkschool Focus een grote en betekenisvolle stap: we starten met vernieuwd onderwijs. Deze keuze komt niet uit de lucht vallen. De onderwijsinspectie heeft ons al meerdere keren geadviseerd om de theorievakken nog meer te integreren in de praktijkvakken. Ook het volledige docententeam gunt onze leerlingen een nog meer praktische insteek, waarbij de theorievakken niet langer als losse vakken op het rooster staan, maar optimaal worden geïntegreerd in de praktijkvakken. Een jaar lang heeft een ontwikkelteam gewerkt aan de vraag: wat hebben onze leerlingen nodig om écht tot leren te komen en te groeien? Met behulp van een onderwijs-ontwikkelmethode zijn we alle onderdelen van het onderwijs doorgelopen. In drie bijeenkomsten hebben we de plannen voorgelegd aan het hele team. De uitkomst was duidelijk: dit is het onderwijs dat past bij Focus én bij onze leerlingen. 

 

Waarom kiezen we voor nieuw onderwijs? 

Onze leerlingen zijn uniek. Ze komen uit verschillende culturen, thuissituaties en onderwijsachtergronden. Sommigen hebben een fijne, stabiele basis, anderen worstelen met armoede, taalachterstanden of een gebrek aan veiligheid thuis. Wat zij gemeen hebben, is dat zij beter leren in een omgeving die hen ziet, ondersteunt, maatwerk biedt en uitdaagt. De wereld om hen heen vraagt bovendien om nieuwe vaardigheden: kunnen samenwerken, keuzes maken, weerbaar zijn en verantwoordelijkheid nemen voor eigen ontwikkeling. 

In ons huidige onderwijssysteem werken we met een klassiek rooster met veel losse theoretische vakken. We kiezen nu bewust voor volledig praktisch onderwijs, waarin theorie volledig is geïntegreerd en dat vertrekt vanuit de leerling zelf: wat kan hij of zij al, wat is nodig om verder te komen en hoe kunnen we daar samen aan werken?  

Onze visie is o.a. gebaseerd op wetenschappelijke inzichten van onder andere Gert Biesta en Mathieu Weggeman. Biesta stelt dat goed onderwijs moet bijdragen aan drie domeinen: kwalificatie (kennis en vaardigheden), socialisatie (leren omgaan met de wereld om je heen) en subjectificatie (persoonlijke ontwikkeling en identiteitsvorming). Voor onze doelgroep is het essentieel dat deze drie componenten altijd in balans zijn. Iedere les, ieder project en iedere stage moet ruimte bieden voor alle drie. 

Daarnaast laten we ons inspireren door Weggemans formule waarin instelling/houding, vaardigheden en ervaring elkaar versterken en cyclisch verbonden zijn. Leren is niet alleen iets wat je in je hoofd doet, maar ook iets wat je dóet, voelt en ervaart. 

 

Hoe ziet het nieuwe onderwijs eruit? 

De leerling van Focus 

Op Praktijkschool Focus hebben we te maken met een buitengewoon diverse groep leerlingen. Zoals eerder gezegd verschillen zij niet alleen in cognitieve mogelijkheden, maar ook in thuissituatie, culturele achtergrond en leerstijl. Wat zij delen, is de behoefte aan een school die hen ziet, structuur biedt en hen tegelijkertijd helpt ontdekken waar ze goed in zijn. 

In ons nieuwe onderwijs staat deze leerling centraal. We bieden maatwerk binnen duidelijke kaders, zorgen voor een veilige leeromgeving voor alle leerlingen en bouwen aan zelfvertrouwen door te werken met kleine, haalbare doelen. We geloven dat iedere leerling, ongeacht startpositie, kan groeien met de juiste begeleiding en uitdaging. 

 

Iedere wereld koppelt praktijk aan theorie via de 'te-doen-kaarten'. Deze kaarten zijn opdrachten die gekoppeld zijn aan leerdoelen van vakken als taal, rekenen, LOB en burgerschap. Leerlingen werken in hun eigen tempo en worden begeleid door een vast team van docenten. 

Fasen in plaats van leerjaren 

Het onderwijs is niet langer gebaseerd op leerjaren, maar op ontwikkelfasen: 

• Fase 1: Oriëntatie; Leerlingen ontdekken alle werelden en leren zichzelf kennen. Deze fase is voornamelijk gericht op zelfredzaamheid. 

• Fase 2: Begeleid naar buiten; Leerlingen gaan met begeleiding op stage en voeren complexere opdrachten uit. 

• Fase 3: Zelfstandig met begeleiding; Leerlingen werken zo zelfstandig mogelijk aan hun ontwikkeling, in de wereld én op stage. 

Leerlingen gaan pas naar een volgende fase als zij daar klaar voor zijn. Dat bepaalt niet het kalenderjaar, maar de ontwikkeling van de leerling. De competentiemeter wordt hiervoor een belangrijk instrument. 

Bewegend en betekenisvol leren 

Leren gebeurt niet alleen achter een tafel. Juist voor onze doelgroep is het belangrijk dat leren aansluit bij het lichaam, de zintuigen en de praktijk. Daarom krijgt beweging een vaste plek in de dag. Iedere schooldag start actief met een  wandeling/activiteit na mentortijd. Ook in de werelden wordt stap voor stap bewegend leren geïntegreerd, bijvoorbeeld via praktische opdrachten, clinics of buitenactiviteiten. Zo vergroten we niet alleen de fysieke vitaliteit, maar ook de concentratie, motivatie en het zelfvertrouwen. 

 

Persoonlijke begeleiding en reflectie 

Iedere ochtend start met een moment in de mentorgroep. Leerlingen landen, bespreken de dag en zijn daarna samen actief. Vervolgens gaan de leerlingen werken in een wereld. De dag wordt afgesloten met een reflectiemoment: wat heb ik geleerd, wat ging goed en wat wil ik morgen anders doen? Die reflectie is ingebouwd in het lesprogramma en krijgt een vaste plek in het ‘Focus op mijn wereld’-boekje. 

Mentoraat en begeleiding 

De mentor blijft een belangrijk aanspreekpunt voor leerling, ouders/verzorgers en collega’s. Elke leerling ziet zijn of haar mentor dagelijks in de ochtend en aan het eind van de schooldag. Mentoren krijgen via de leerkrachten uit de werelden informatie over hun leerlingen en gebruiken reflectieboekjes om de voortgang in beeld te houden. Zo blijven de lijnen kort en de begeleiding persoonlijk. Waar nodig, is er ondersteuning vanuit het ondersteuningsteam of het (onderwijs en ondersteuning) O&O-lokaal. 

Samenwerking en inclusie 

We geloven in de kracht van de verbinding. Daarom betrekken we ouders/verzorgers actief, is de school open voor bezoekers en werken we samen met bedrijven, MBO-opleidingen, het VMBO en de omgeving. Onze school wordt een mini-maatschappij waarin leerlingen leren functioneren in de wereld van morgen. Ook inclusie staat hoog op de agenda: we zoeken actief aansluiting met andere onderwijsvormen om iedere leerling zo passend mogelijk onderwijs te kunnen bieden. 

Dagindeling 

Een schooldag ziet er als volgt uit: 

• 08.30 – 09.00 uur: Start in mentorgroep 

• 09.00 – 09.20 uur: Beweging en vitaliteit (gefaseerd ingevoerd) 

• 09.30 – 14.00 uur: Werken in de gekozen wereld 

• 14.00 – 14.30 uur: Reflectie in de wereld 

• 14.30 – 14.40 uur: Afsluiting met mentor 

Naast de dagen waarop leerlingen in hun gekozen wereld werken, hebben zij ook een vaste niet-werelddag. Op deze dag krijgen zij les in vakken die minder goed te integreren zijn binnen de werelden. Denk hierbij aan: 

• Lichamelijke Opvoeding (LO) 

• Kunst & Cultuur (KuBV, CKV) 

• Burgerschap 

• Digitale geletterdheid 

• KiC (Kracht in Controle) 

Deze dag biedt ruimte voor verbreding, verdieping en persoonlijke ontwikkeling op andere gebieden. Daarnaast kunnen hier ook toekomstige masterclasses en keuzevakken een plek krijgen. 

 

Beoordeling 

Leerlingen worden niet meer beoordeeld met cijfers, maar met behulp van een competentiemeter. Deze geeft inzicht in waar een leerling staat en wat de volgende stap is. Docenten gebruiken formatieve toetsing om de voortgang te volgen. Iedere leerling bouwt een eigen portfolio op, waarin hij of zij bewijst wat is geleerd en bereikt. 

 

Stage 

Stage is een belangrijk onderdeel van ons onderwijs. Net als bij de werelden werken we in fasen: leerlingen die er klaar voor zijn, gaan eerder en vaker op stage. Fase 2 loopt stage zoals we gewend zijn op donderdag en vrijdag. Fase 3 loopt stage op maandag, dinsdag en woensdag. De stagedagen starten dus op de voor ons bekende wijze, maar we gaan vanaf schooljaar 2025-2026 waar mogelijk ook flexibeler zijn in toekennen van de stagedagen. Stagebegeleiding wordt gedaan door de mentor of een stagebegeleider, in overleg met het team. 

 

Schoolorganisatie 

• Iedere wereld wordt begeleid door een team van leerkrachten: praktijkdocent, avo-docent en ondersteuner. 

• Iedere wereld heeft vaste werkplekken en eigen herkenbare kleding. 

• De mentoren zijn verantwoordelijk voor het volgen van de ontwikkeling, contact met ouders/verzorgers en begeleiding van het reflectieproces. 

 

Wat blijft behouden? 

We nemen niet overal afscheid van. De volgende elementen blijven bestaan: 

• Positive Behavior Support (PBS) 

• Het mentoraat 

• De GroeiKRACHT-aanpak 

• Stage  

• Branche-examens 

• Jaarplanning in vier periodes 

• Interne entree